කඳුකරයේ චාරිකාවක් යන ඕනෑම කෙනකු දුන්හිඳ නරඹන්න අමතක කරන්නේ නැත. බදුල්ල මහියංගන පාරේ ගොස් දුන්හිඳ නරඹන්නට යන මාර්ගය තරමක් දුෂ්කර වූවකි. ඒ මාර්ගයේ දෙපස බෙලිමල් තම්බමින් සංචාරකයන්ට බෙලිමල් විකුණන මිනිසුන්ගේ හා ගැහැනුන්ගේ දර්ශනය දුන්හිඳ නරඹන්නට යන කිසිවකුට අමතක නොවේ. කඳු ශිඛරයකින් කඩා හැලෙන බදුලු ඔයේ සුන්දරත්වය ඒ අවට ජීවත්වන මේ අහිංසක මිනිසුන්ගේ ජීවිත තුළ තිබේ ද?
“කැලේ ගොසින් ඉනි කැපුවා කැත්ත දනී
වෙලේ ගොසින් ඉනි හැඳුවා නියර දනී
පැලේ ගොසින් පැල් රැක්කා පැදුර දනී
පැලේ මෙදා පැල් ලැග්ගා දෙවියො දනී
(ජනකවි)
මෙහි රචකයා මේ අහිංසක මිනිසුන්ගේ ආත්මයට ප්‍රවේශවී ඔවුන්ගේ හැඟීම් කවියට නඟයි.
“බොරළු ඇනෙන පය රිදවන වෙහෙස මඳක් නිවාගන්න
ඔබේ සතුටු මුහුණ අපට ටිකක් හොඳින් බලාගන්න
මහත්වරුනි බදුලු ඔයෙන් කිරි කඳුළක් අපිත් ගන්න
කාසි ඇතොත් මේ බෙලිමල්කඳුළු වතුර පොදක් බොන්න
මේ ආයාචනය වූ කලී අතිශයින් සංයමශීලී ආයාචනයකි.
මේ රළු පොළවේ බොරළුකැට මේ ගැමියන්ට හුරුපුරුදු ය. එහෙත් සංචාරකයන්ට එය වෙහෙසකි. බෙලිමල් ඒ වෙහෙසට ඔසුවක් බව මේ ආයාචනයෙන් කියැවේ. ඔවුන්ගේ ආර්ථික දරිද්‍රතාවය රචකයා ව්‍යංගාර්ථ ජනිත කරවමින් ඉදිරිපත් කරයි.
“මහත්වරුනි බදුලු ඔයෙන් කිරි කඳුළක් අපිත් ගන්න” යන ප්‍රකාශය අතිශයින් හැඟීම් බරය. මුදල් ලැබෙන්නේ බෙලිමල් විකිණීමෙනි. බදුලුඔය කඩා හැලෙන්නේ නැතිනම් ඔවුන් කාට නම් බෙලි මල් විකුණන්නද? බදුලු ඔයෙන් ලබන කිරි කඳුළ නම් ඔවුන් ගොඩනඟන ආර්ථික යයි. ඒත් ඒ ආර්ථිකය ප්‍රමාණවත් වන්නේ යාන්තමට තුන්වේල පිරිමසා ගැනීමට පමණි. බදුලු ඔයට උදාවන උදෑසන ඔවුන්ගේ ජීවිතවලට උදාවන්නේ නැත.
“කැලේ ගිහින් නිදි වැරුවා කැකුණ සඳුන් දණ්ඩ දනී
ඒ සඳුනෙන් සිත තැවරූ සුවඳ පවා සිහින වැනී
අඳුරට දුක එකතු වෙලා නින්ද බිදුණු තැනට වඩී
අපට නැතත් බදුලු ඔයට හෙටත් උදෑසනක් වඩී
මොවුන් කැකුණ සඳුන් දඬු අලෙවි කරන්නේ ද සංචාරකයන්ටයි. කැළෑවල රාත්‍රියේ නිදි වරමින් කැපූ සඳුන් දඬු දවල් කාලයේ අලෙවි කළ යුතුයි. බදුලු ඔයේ සුන්දරත්වයට වශී වන දෑස්වලට මේ මිනිසුන්ගේ දුක්බර ජීවිතය නොපෙනෙයි. ගීත රචකයා රසිකයාට ද ඒ තුන්වන ඇස ලබාදීමට වෙහෙසවෙයි.
“රෑන ගිරව් කටුසා කොබෙයි උරග නාග සතුනි වනේ
නුඹට වගේ මයි අපටත් දුක් පීඩා විඩා දැනේ
කඳු ඉස්මත්තෙන් පාවී වැගිරෙන දුන් හිඳ හීනේ
පුංචි එවුන්ටයි ලස්සන කිරිගරුඩෙන් කවිය උනේ
අසල වනාන්තරයෙන් සිටින සතුන් විඳින දුක් පීඩා හා සමාන දුක් පීඩාවන් විඳින මේ මිනිසුන්ගේ එකම හීනය කුඩා දරුවන්ගේ අනාගතයයි. ඒ නිසා ම මේ රිදී දිය දහරාව මේ අහිංසක මිනිසුන්ට කිරිගරුඬ කවියකි.
නන්දන වීරසිංහ කවියාගේ ‘දුම්මල ගලට ගිය අම්මා’ නැමැති පද්‍ය නිර්මාණය මට මෙහිදී සිහිවෙයි. දුම්මල විකුණා දරුවන් නඩත්තු කළ අම්මා
වැසි දිනයක දුම්මල ගලෙන් ලිස්සා මිය යයි. එහෙත් දරුවා දුම්මල ගලට වෛර නොකරන්නේ මෙතෙක් තමන් ජීවත් වූයේ දුම්මල ගලේ පිහිටෙන් බැවිනි.
“ඇලබඩ රුප්පාව ළඟ රෑ හඳ පානේ
ඉන්නා කලට මට දුම්මල ගල පෙනුනේ
ලෝබ නැතිව ඔය ගල දුම්මල දුන්නේ
අම්මා පෙරළුවත් නෑ තරහක් හිතුනේ
(නන්දන වීරසිංහ)
මේ අයුරින් ම මේ මිනිසුන්ටත් කවරදාකවත් දුන්හිඳට වෛර කළ නොහැකි වෙයි. මක් නිසා ද ඔවුන් ජීවත් කරවන්නේ දුන්හිඳ බැවිනි.
මේ පද රචනාව කවිතා ගුණය බහුල වූ පදමාලාවකි. කවියක් ගීතයක් බවට පත් කිරීම තරමක් අසීරු කාරියකි.
රෝහණ වීරසිංහයන්, ඒ අභියෝගය මැනවින් බාරගත් බවක් පෙනී යයි.
“කැලේ ගිහින් නිදි වැරුවා වැනී දීර්ඝාක්ෂර යෙදූ ස්ථානවලින් මැනවින් ප්‍රයෝජන ගන්නා සංගීතඥයා රමණීය තනුවක් නිර්මාණය කරයි. ඒතුළ ජනනාද රටා මෙන් ම බටහිර නාද රටා ද සුසංයෝගී වී තිබුණ ද ජනගී රිද්මය මනාව සුරක්ෂිත වේ.
දීපිකා ප්‍රියදර්ශනී පීරිස් සතුව ඇත්තේ දේශීයත්වයෙන් පණ ගැසුණු කටහඬකි. ඇය ‘ආජි තපර ලාහිලා’ උච්චාරණය කරන්නේ ද ඒ දේශීයත්වය රැකගනිමිනි. එය ඇයවත් නොදන්නා වාසනා ගුණයකි. ඒ වාසනා ගුණය ඇගේ වෙනත් බොහෝ ගීතවලට මෙන් ම මේ ගීතයට ද ආරෝපණය වී තිබේ. ඒ නිසා ම මේ ගීතයේ රසයට ඇය ද හිමිකාරියක බවට පත්වේ. ගීත රචකයන් මෙවැනි ඉඩම් සොයා යා යුතු ය. රුචිර පරණවිතාන වැන්නන් දුන්හිඳට වැඩී යා යුතු ගීත රචකයන් නොවේ. එහෙත් ඔහුගේ වෙනත් නිර්මාණ ගැන මම එතරම් අසා දැක නැත්තෙමි.
තවත් සියවස් ගණනාවක් දුන්හිඳ ගලා බසිනු ඇත. බොරලු පාගමින් තවත් බොහෝ අය මතු මතු වට ද, දුන්හිඳ නරඹන්නට යනු ඇත. බෙලි මල් විකුණූ මේ අහිංසකයන්ට මේ දුන්හිඳ මනාලිය, කිරිගරුඬ කවියක් වූවා ද නැති ද යන්න අනාගතය විසින් තීරණය කරනු ඇත.
එහෙත්! “එන්න එන්න... බෙලිමල් ටිකක් බොන්න, එන්න, එන්න...”
මේ මිනිසුන්ගේ හඬ දුන්හිඳේ හඬින් යටපත් කළ හැකි ද?
ධම්මික බණ්ඩාර Silumina
